Μαρία Βουγιουκαλάκη – μια «ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΝΩΜΗ» για το σινεμά
Όπως θα καταλάβατε, ήδη, από τον τίτλο, με την Μαρία Βουγιουκαλάκη, μας ενώνει η κοινή μας αγάπη για το σινεμά κι όχι μόνο…
Η Μαρία είναι, σχεδόν, μια κινηματογραφική περσόνα, ανήσυχη, δημιουργική, αεικίνητη, ανατρεπτική.
Ανάμεσα στα πολλά που κάνει στη ζωή της, κυρίαρχη θέση έχει το σινεμά, ή, να το πω αλλιώς, όλη, η ζωή της, αποτελεί ένα «κινηματογραφικό σύστημα»(κατά το ηλιακό), με «ήλιο» το σινεμά.
Αφορμή για τη συνέντευξη αυτή, ήταν το ιστολόγιό της για τον κινηματογράφο, η «ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΝΩΜΗ», όπου, όπως μας καλεί κι η ίδια, «φυσικά και όποιος θα ήθελε είναι ευπρόσδεκτος να συμμετέχει».
Πολύ συνοπτικά, μια συνέντευξη που θα σας δώσει διευκρινήσεις, προσεγγίσεις κι απαντήσεις, μεταξύ άλλων και στα παρακάτω : σινεμά – σινεφίλ – σινεφρικιό – όσκαρ – αμερικάνικος, ευρωπαϊκός κι ελληνικός κινηματογράφος – θρίλερ – πορνό – «κινηματογραφική κριτική» - κλασικές προτάσεις για δημιουργούς και ταινίες και, βέβαια, μια παρουσίαση της «ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΝΩΜΗΣ» και της αξίας της.
Ξεκίνησα αυτήν την εισαγωγή, γράφοντας «με την Μαρία Βουγιουκαλάκη, μας ενώνει η κοινή μας αγάπη για το σινεμά κι όχι μόνο…». Το εννοούσα. Έχουμε και κάτι άλλο κοινό, η Μαρία καταπιάνεται με πολλά γιατί τα βαριέται όλα!
- Μαρία, πριν εστιάσουμε την κουβέντα μας στην ενασχόλησή σου με τον κινηματογράφο(κριτική), θα ήθελα να κάναμε μια περιδιάβαση στη διαδρομή σου μέχρι σήμερα. Βλέπω, στο βιογραφικό σου, πολλές και διαφορετικές πανεπιστημιακές σπουδές(σε Ελλάδα κι εξωτερικό), ξένες γλώσσες και βέβαια, είσαι και πολυταξιδεμένη(με διαμονή) στο εξωτερικό. Για βάλτα μας σε μια τάξη και δώσε μας το προφίλ σου.
Όταν σκεφτόμουν τι καριέρα να ακολουθήσω δεν μπορούσα να αποφασίσω με τίποτα! Μου άρεσαν και τα θεωρητικά(οι ξένες γλώσσες πάρα πολύ) και τα οικονομικά(τουλάχιστον του σχολείου), αλλά κι η δημοσιογραφία. Αρχικά σκέφτηκα να σπουδάσω οικονομικά, για να γίνω κάτι σαν τον Αυτιά(θεός φυλάξει!), στα νιάτα του(παρουσίαζε το χρηματιστήριο τότε και μου άρεσαν πολύ όλα αυτά μου φαίνονταν εξωτικά!). Τελικά διάλεξα τα οικονομικά. Τελειώνοντας τη σχολή, διαπίστωσα ότι δεν ήθελα να δουλέψω ως λογίστρια κι έφυγα στο Γιβραλτάρ να μαζέψω χρήματα να σπουδάσω σκηνοθεσία στο Παρίσι. Ήταν πολύ δύσκολα, γιατί τελικά πήγα με ελάχιστα χρήματα, αλλά ήταν υπέροχα, ήταν το όνειρό μου που έγινε πραγματικότητα! Τώρα ως άνεργη σπουδάζω ισπανική φιλολογία στο ΕΚΠΑ και πάλι, να σου πω την αλήθεια, δεν έχω ιδέα τι ακριβώς θέλω να κάνω στη ζωή μου...
- Επαγγελματικά βλέπω ALTER CHANEL, Cinefreaks.gr αλλά και μεταφράστρια. Δώσε μας το επαγγελματικό προφίλ σου και το σημερινό σου στίγμα επαγγελματικά.
-
Λίγο απ' όλα. Δυστυχώς κυρίως δούλεψα σε call center, γιατί όταν τελείωσα τη σχολή δεν είχα πολλές ευκαιρίες και κανένα γνωστό κι έπρεπε να βγει το μεροκάματο. Δεν μπορώ να πω πως δεν αγαπώ τη δουλειά, κυρίως λόγω της επαφής με τον κόσμο, αλλά, θα προτιμούσα από κοντά, το τηλέφωνο είναι τελικά τόσο απρόσωπο! Ο κόσμος ήθελε κυρίως να ξεσπάσει ή να ψυχαναλυθεί! Μετά την επιστροφή μου από το Παρίσι, τυχαία, έκανα μια γνωριμία, που μπήκα στον τηλεοπτικό χώρο(στο Alter) κι ήταν τα καλύτερα 3 χρόνια της ζωής μου (επαγγελματικά). Γνώρισα κόσμο με κοινά ενδιαφέροντα και τρέλα για το σινεμά όπως εγώ και περάσαμε πραγματικά υπέροχα! Η μετάφραση ήρθε μετά και τελείως part time, κι εκεί θέλει γνωριμίες, δυστυχώς. Είμαι άνθρωπος που καταπιάνεται με πολλά, γιατί τα βαριέται όλα νομίζω...
- Μαρία πως γεννήθηκε, μέσα σου, η αγάπη σου για τον κινηματογράφο και ποια ήταν η πρώτη ταινία που είδες;
-
Ο μπαμπάς μου είναι μεγάλο σινεφρικιό όπως λέω! Από μικρή με πήγαινε σινεμά τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Δεν θυμάμαι ακριβώς, αλλά θυμάμαι που είδαμε τον “Τελευταίο αυτοκράτορα” του Μπερτολούτσι, όταν βγήκε κι ενώ είχα αρκετές απορίες για το στόρι κλπ., ένιωσα μαγεμένη από αυτό που έβλεπα. Νομίζω τότε πραγματικά ένιωσα ότι αγαπώ τον κινηματογράφο!
- Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου κλασικοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες, και ποιες ταινίες θα έβαζες ως κορυφαίες σ’ ένα στενό αριθμητικό πλαίσιο των 10 ;
- Μου βάζεις δύσκολα! Θα πω αρκετά στην τύχη, κάποιους που μου έρχονται στο μυαλό : από ηθοποιούς, ο Μπράντο για τις στιβαρές του ερμηνείες και την αφοσίωσή του στο method acting, η στριμμένη Γαλλίδα Isabelle Huppert για τη θεατρικότητά της που συνδυάζεται με την λατρεία που της έχει ο φακός, ο Peter Sellers που άλλαξε τον τρόπο που βλέπαμε τους κωμικούς ηθοποιούς, την Catherine Deneuve γιατί ξεπέρασε το ταμπού της όμορφης κι έδωσε συγκλονιστικές ερμηνείες σε ταινίες του Bunuel και του Polanski. Όσον αφορά τους σκηνοθέτες, θα πω κλασικά τον Hitchcock για την κληρονομιά που άφησε στο σινεμά του σασπένς, τον Kubrick για την τελειομανία του και τις ταινίες - συμφωνία κλασσικής μουσικής, τον Polanski για την διαστροφή και την συνεχή αναζήτηση του εαυτού και τον “δικό μας” Kazan για την αποτύπωση του αμερικανικού ονείρου.
Για τις ταινίες, επειδή αγαπώ υπερβολικά τον αμερικανικό ανεξάρτητο, θα πρωτοτυπήσω και θα βάλω κάποιες ίσως όχι τόσο γνωστές σε όλους :
1. Trust : Hal Hartley
2. Down by the law : Jim Jarmusch
3.
Opening night : John Cassavetes
4.
Todo sobre mi madre : Pedro Almodovar
5.
Vertigo : Alfred Hitchcock
6.
The tenant : Roman Polanski
7.
Angel exterminador : Luis bunuel
8.
Caro diarrio : Nanni Moretti
9.
Splendor in the grass : Elias kazan
10.
8 ½ : Federico Fellini
- Ο κινηματογράφος είναι μια λαϊκή τέχνη – όπως και το τραγούδι – που όλοι έχουν επαφή μαζί της. Τι είναι αυτό που ορίζει και ξεχωρίζει τους σινεφίλ από το υπόλοιπο κοινό και πως θα όριζες εσύ το τι πρέπει να σημαίνει το σινεφίλ;
-
Είναι μια τόσο παρεξηγημένη λέξη! Για μένα σινεφίλ είναι όλοι όσοι αγαπάνε το σινεμά! Δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχεις κάνει σπουδές ή να έχεις ειδικές γνώσεις σε αυτό. Ίσα - ίσα, απεχθάνομαι το κάθε είδος “ειδικών” και αναλυτών της κάθε τέχνης (για μένα όλες λαϊκές είναι, αλλά το σινεμά και η μουσική είναι σίγουρα πιο προσιτές σε όλους μας). Στο Μεξικό, όταν ο υπουργός παιδείας Jose Vasconcellos θέλησε να φέρει την τέχνη στο λαό κάλεσε τους “muralistas” (Orozco, Diego Rivera κλπ) που ήταν όμως σουρεαλιστές (δεκαετία του 1930) και τελικά τα έργα που ζωγράφισαν στους τοίχους (την ιστορία του Μεξικού) δεν προσέλκυσαν κανέναν εκ των λαϊκών τάξεων! Η τέχνη οφείλει για μένα να είναι αυθεντική και να ξέρει το κοινό της! Το σινεμά λοιπόν έχει κι αυτό το κοινό του, ανά είδος, περιοχή, πόλη, χώρα κλπ. Οπότε σινεφίλ είναι απλά αυτοί που το αγαπούν και τίποτα άλλο!
- Στα όσκαρ και γενικότερα στους διάφορους θεσμούς κινηματογραφικών βραβείων πιστεύεις ή νομίζεις πως η (κινηματογραφική) τέχνη πρέπει να είναι έξω από αυτά κι εν τέλει το βραβείο το δίνει ο χρόνος και το κοινό;
-
Όπως αγαπώ τις λίστες, αγαπώ και τα βραβεία κι ιδίως τα Όσκαρ. Είναι για μένα μια όμορφη τελετή που βλέπουμε τους αγαπημένους μας ηθοποιούς, σκηνοθέτες κλπ. και περνάμε καλά. Από εκεί και πέρα παίζονται συμφέροντα κλπ. τα οποία, προσωπικά, δεν με αφορούν. Ως λάτρης του σινεμά αγαπώ να ενημερώνομαι για ότι καινούργιο και να έχω επαφή με τον κόσμο του Hollywood και όχι μόνο. Δεν θέλω να κρίνω τα βραβεία και δεν βρίσκω και το λόγο γιατί να το κάνω. Δεν με ενοχλούν! Εξάλλου όμορφες στιγμές αλλά και ερμηνείες(π.χ. στο Όσκαρ τραγουδιού) μας δόθηκαν εκεί, αστείες ατάκες κλπ. Είναι, για μένα, μια από τις κινηματογραφικές στιγμές της χρονιάς που περιμένω με αγωνία!
- Συνήθως χαρακτηρίζουμε τον αμερικάνικο κινηματογράφο εμπορικό και τον ευρωπαϊκό ή του υπόλοιπου κόσμου την πηγή του ποιοτικού σινεμά. Μήπως είναι άλλο ένα καλούπι όλο αυτό;
-
Όχι ακριβώς. Το σινεμά ξεκίνησε ως μισό τέχνη μισό βιομηχανία, ιδίως στην Αμερική. Ιδίως εκεί το σινεμά ξεκίνησε ως καθαρά λαϊκό θέαμα, πολύ φτηνό εισιτήριο και αισθητική θεάτρου δρόμου. Οι Αμερικάνοι, ανέκαθεν επικεντρωμένοι στο κέρδος, είδαν ότι με αυτή την τέχνη μπορούν να βγάλουν λεφτά, αυτό έκαναν κι αυτό συνεχίζουν να κάνουν! Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν κερδίζει από το σινεμά, το Bollywood, αν δεν το γνωρίζεις, είναι η ΠΙΟ κερδοφόρα κινηματογραφική βιομηχανία στον πλανήτη, με αστέρες που αναλογικά πληρώνονται 10 φορές περισσότερο από τους Χολιγουντιανούς! Όσον αφορά την ποιότητα, δεν θεωρώ ότι είναι μια σχέση αντιστρόφως ανάλογη. Μπορεί να κάνεις μια καλή ταινία μεγάλου budget και μια κακή μικρού. Το σινεμά του αuter, που άνθισε στη Γαλλία μετά την δεκαετία του ’60, που οι κάμερες βγήκαν στο δρόμο, ήταν η αρχή αυτής της διάκρισης και αν με ρωτήσεις και η Nouvelle vague είχε τις “φλόμπες” της! Τελικά όλα έχουν να κάνουν με το τι αρέσει στον καθένα, τι τον αγγίζει και τι τον διασκεδάζει.
- Ένα παραγνωρισμένο από την κριτική, σε αντίθεση με το κοινό, είδος κινηματογράφου, είναι, γενικότερα, το θρίλερ. Έχω την αίσθηση πως θεωρείται η «παραλογοτεχνία» του κινηματογράφου και πολλές κριτικές είναι προκατειλημμένες. Ποια είναι η γνώμη σου;
-
Μιλάς με μια μεγάλη φαν του σινεμά του τρόμου! Βλέπω από τις b movies μέχρι Polanski, που τον θεωρώ μάστορα του τρόμου (ο Hitchcock ήταν πιο πολύ suspense και περιπέτεια για μένα). Οι κριτικές έχουν, κατά μια έννοια, μια, ίσως, λογική προκατάληψη, αφού κυκλοφορούν πολλά θριλεράκια του “συρμού”, που έπρεπε να βγουν “straight to dvd”. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε αξιόλογους σκηνοθέτες που κάνουν κυρίως ή μόνο τρόμο, όπως ο Chan won Pak, o Del Torro κλπ. Και ας μην ξεχνάμε ότι το σινεμά ξεκίνησε με ταινίες τρόμου, όπως ο Murnau και ο Fritz Lang!
- Το πορνό το θεωρείς κινηματογραφική τέχνη, ή προορίζεται μόνο για τα «βασικά μας ένστικτα»;
-
Χμ, είχα μια ατέλειωτη κουβέντα με την συμφοιτήτρια και συγκάτοικό μου στο Παρίσι για αυτό. Για μένα είναι ένα άκρως εμπορικό σινεμά, αλλά προσωπικά πορνό “τέχνης” δεν έχω δει. Πολλές “αισθησιακές” ταινίες έχουν και στόρι και σκηνοθεσία και ερμηνείες. Αλλά αν μιλάμε για καθαρό πορνό, δεν ξέρω πόσοι το βλέπουν για την υπόθεση!
- Ποια, θα έλεγες, ότι είναι η χρησιμότητα της κινηματογραφικής κριτικής, ανάμεσα στην πληροφόρηση και στην ειδική(;) γνώμη;
-
Η κριτική είναι μια μίξη γνώσεων και άποψης. Δεν υπάρχει ακριβώς ειδική γνώμη, απλά κάποιοι άνθρωποι που αγαπούν το σινεμά και ή το σπούδασαν ή διάβασαν ή έχουν απλά πολύ αγάπη για αυτό. Όσον αφορά τη χρησιμότητα, για μένα είναι απλά να παίρνεις μια ιδέα για την ταινία από λάτρεις του σινεμά πριν πας να δεις την ταινία. Από φόβο spoilers δεν διαβάζω πριν αλλά μετά, αλλά εγώ βλέπω πολλές ταινίες ούτως ή άλλως. Ο μέσος θεατής θα δει 4-5 το μήνα και λιγότερες, οπότε δεν θέλει να ρισκάρει τα χρήματα του. Θα ήθελα ο κόσμος να ήξερε ότι δεν υπάρχουν ειδικοί, μόνο κινηματογραφόφιλοι και να μην εμπιστεύεται κανέναν τυφλά, απλά όταν διαβάζεις κάποιον και έχεις πάνω κάτω το ίδιο γούστο τείνεις να προτιμάς να δεις την ταινία που θα σου προτείνει. Είναι θέμα γούστου πάντα!
- Τον ελληνικό κινηματογράφο, στην ιστορική του πορεία, πως θα τον σκιαγραφούσες πολύ συνοπτικά, στεκόμενη σε κάποιες ταινίες, σκηνοθέτες κι ηθοποιούς, κατ’ εσένα, ορόσημο;
-
Ο ελληνικός κινηματογράφος, όπως και όλων των φτωχών μικρών χώρων, είναι μια πονεμένη ιστορία. Οι πρώτες ταινίες που ήταν καθαρά θεατρικά κινηματογραφημένα, με υπέροχες ερμηνείες, αλλά χωρίς κινηματογραφικό βλέμμα ουσιαστικά. Το ελληνικό σινεμά ανθίζει ουσιαστικά μετά τη δεκαετία του ’60, με τον Αγγελόπουλο και τον Βούλγαρη, που είναι κινηματογραφικοί σκηνοθέτες με όραμα, αν και αρκετά στενά πολιτικό point de vue. Όσον αφορά τους δικούς μου αγαπημένους, είναι σίγουρα ο Βούλγαρης, που όμως θα προτιμούσα να είχε κάνει και ταινίες κοινωνικές ή δράματα, μετά προτιμώ το μοντέρνο σινεμά, μετά την δεκαετία του ‘90, όπως τον Χαραλαμπίδη, τον Γιάνναρη και Κοκκινόπουλο, που έκαναν σημαντικές κοινωνικές ταινίες, δραματικές ή κωμικές, με προβληματισμό και ένα πιο ανέμελο βλέμμα από τους προηγούμενους. Όσον αφορά τους ηθοποιού, όσον αφορά τους κλασικούς αγαπώ πολύ τον Κωνσταντάρα και την Βλαχόπουλου και όσον αφορά τους νέους τον Μάϊνα και την Πόλυ φρέσκια Λένα Παπαληγούρα.
- Η κρίση έχει χτυπήσει τον κινηματογράφο και τις αίθουσες στην Ελλάδα; Θεωρείς τις τιμές των εισιτηρίων προσιτές ή θα έπρεπε να ήταν πολύ φτηνότερες;
-
Νομίζω πως πια με τα 1+1 και τις προσφορές, το εισιτήριο, αν πας με ένα φίλο πάει στα 3.5 με 4 ευρώ, που ακόμα και εγώ, ως άνεργη, μπορώ να διαθέσω. Η τιμή είναι δικαιολογία, ο Έλληνας ήταν κατεξοχήν σπιτόγατος, όσον αφορά το σινεμά, με την άνθιση του βίντεο οι κινηματογράφοι άδειασαν και αυτό συμβαίνει τώρα με το ιντερνέτ και την πειρατεία. Δεν είμαι κατά, αλλά θεωρώ ότι πραγματικά εκτός της διαφορετικής αίσθησης που έχει μια ταινία στη μεγάλη οθόνη, το σινεμά είναι μια όμορφη έξοδος και ένας τρόπος να μοιράζεσαι τις ταινίες. Ο Μπερτολούτσι είχε πει :”Στο σινεμά είναι σαν να κοιμόμαστε όλοι μαζί και να βλέπουμε το ίδιο όνειρο”.
- Δηλώνεις στο προφίλ σου – γι’ αυτό σου κάνω και την ερώτηση – άθεη κι αναρχική. Μήπως το πρώτο είναι μια άλλη μορφή πίστης(βεβαιότητα) και το δεύτερο μια πολιτική ουτοπία που ποτέ δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί στην ανθρώπινη κοινωνία; Ας πούμε, εγώ είμαι πιο ρεαλιστής, δηλώνω, αντίστοιχα, σκεπτικιστής/αγνωστικιστής κι ανένταχτος δημοκράτης.
-
Είμαι αρκετά ουτοπίστρια, για να είμαι ειλικρινής. Άθεη είμαι σίγουρα, πέρασα λίγο από την αγνωστικιστική φάση, αλλά δεν βρήκα κάτι να με αφορά προσωπικά. Η αναρχία μπορεί να εφαρμοστεί, αλλά, αρχικά, ας περάσουμε σε μια ουσιαστική δημοκρατία, που με την ανεργία, την πείνα και τόσο κόσμο στα όρια της φτώχειας δεν λειτουργεί καν και μετά βλέπουμε για το πέρασμα σε κάτι ακόμα καλύτερο(για μένα).
- Πως βλέπεις την εικόνα της σημερινής Ελλάδας; Μήπως εξελισσόμαστε μόνο ως βιτρίνα(lifestyle) αλλά, επί της ουσίας, οπισθοδρομούμε, ολοταχώς, κοινωνικοπολιτικά, βυθιζόμενοι σε μια οικονομική μιζέρια και σε πουριτανικά στεγανά φανατισμών και δογματισμών;
-
Το πρόβλημα είναι η αναποφασιστικότητα, σε όλους τους τομείς. Ο Έλληνας ίσως τελικά και όντως λόγω θέσης στον χάρτη, δεν μπορεί να αποφασίσει τι είναι. Ευρωπαίος; Βαλκάνιος; Δυτικός; Ανατολικός; Αυτό το δίλημμα δεν ξέρω πως θα μπορούσε να το λύσει μιας και καμιά λύση δεν φαίνεται να λύνει και τα προβλήματα. Για μένα θα έπρεπε να γυρίσουμε στην παράδοση και την ταυτότητά μας, όχι όμως οπισθοδρομώντας, αλλά με το να θυμηθούμε ποιοι είμαστε και γιατί, με ειλικρίνεια και χωρίς ενοχές. Και να το αποδεχτούμε χωρίς να κοπιάρουμε ξένα πρότυπα. Έτσι θα ξεκινήσει μια διαδικασία κάθαρσης στη συνείδησή μας και θα μπορέσουμε να πάμε μπροστά!
- Είσαι μια νέα γυναίκα. Πιστεύεις – με βάση και την ιδεολογία σου – στο ρόλο της οικογένειας όπως τον ξέρουμε(γάμος – παιδιά - μητρότητα) ή έχεις μια άλλη οπτική, προσωπική και γενικότερη;
-
Όλα αυτά είναι απολύτως προσωπικές επιλογές. Σε κάποιους ανθρώπους ψιλό ”τυχαίνουν” κιόλας πιστεύω, άλλοι το έχουν ως σκοπό ζωής. Εγώ δεν το είχα ως σκοπό και δεν έτυχε! Αν τύχει καλώς! Δεν είναι ακριβώς ιδεολογία, αλλά, αν έκανα ποτέ οικογένεια, θα ήθελα να υπάρχει ισορροπία και κατανόηση, τίποτα άλλο.
- Νομίζω, Μαρία, πως είσαι το πρόσωπο γι’ αυτήν την κουβέντα μας «δεύτερης γνώμης», που προηγήθηκε. Αυτή ήταν όμως κι η αφορμή της συνέντευξής σου, το προσωπικό σου ιστολόγιο «Δεύτερη Γνώμη». Θα ήθελα να ολοκληρώσουμε, με την παρουσίασή του από εσένα, κάνοντας και μια πρόταση – κάλεσμα στους αναγνώστες στη δημοκρατικότητα της «δεύτερης γνώμης».
-
Η αλήθεια είναι ότι, δυστυχώς, όπως και τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μου, το blog μου μια το πιάνω μια το αφήνω. Κυρίως γιατί πολλές φορές δεν έχω την απαραίτητη έμπνευση να γράψω για ταινία, μουσική κλπ. Φυσικά και όποιος θα ήθελε είναι ευπρόσδεκτος να συμμετέχει, αλλά επειδή είναι τελείως εθελοντικό και θα συνεχίσει να είναι, δεν έχω να προσφέρω και κάτι. Όμως όταν έχω διάθεση θα λέω τη γνώμη μου, εξ 'ου και ο τίτλος!
Επισκεφτείτε τη «ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΝΩΜΗ» :
https://www.facebook.com/DefteriGnomi?fref=pb&hc_location=profile_browser
Τάσος Καραντής
