Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015

Θάνατος : πράξη δημιουργίας;

Θάνατος : πράξη δημιουργίας;




Λέει η επιστήμη πως ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που έχει επίγνωση του θνητότητάς του(γνωρίζει, δηλαδή, ότι θα πεθάνει). Παρότι, υπάρχουν κι όντα που αυτοκτονούν(π.χ. το ιγκουάνα), δεν έχει απορριφτεί η μοναδικότητα αυτής της επίγνωσης του ανθρώπου.




Αυτή η επίγνωση αποτελεί, νομίζω, και την αφετηρία, μα και τη δύναμη, όλων των θρησκειών, από τα πανάρχαια χρόνια ως τις μέρες μας. Η θρησκεία είναι μία εφεύρεση, που έχουμε ανάγκη, όταν ο εαυτός μας είναι αδύναμος και πληγωμένος, από ένα σωρό καταστάσεις ή σωματικές ασθένειες, είναι η θρησκεία η μορφίνη που απαλύνει τον πόνο.






Ακόμα κι ιατρική επιστήμη, που γνωρίζει το φυσικό μηχανισμό του «μοιραίου» στη φύση(γη και διάστημα) - όλα γεννιόνται και πεθαίνουν, άνθρωποι κι άστρα – παλεύει, τουλάχιστον, για τη μακροζωία.





Μεγάλο το θέμα, που ξεκινά από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη. Κι απασχολεί τους πάντες, θρήσκους κι άθρησκους, άθεους κι αγνωστικιστές ή σκεπτικιστές.


Την ιδέα για τη μηδαμινή προσέγγισή μου, στο τεράστιο αυτό θέμα, όπως επιγράφεται στον τίτλο, μου δόθηκε από μια κινηματογραφική ταινία, και, στην ουσία, βάζω σε μια τάξη, την οπτική περί θανάτου, αυτού του κινηματογραφικού έργου τέχνης. Είναι, δηλαδή, μια προσέγγιση του θανάτου, από την πλευρά της τέχνης, και, ενός δημιουργού της, με λίγα στοιχεία από την μυθολογία των Μάγιας, που μάλλον είναι τα πιο προσιτά για τον σκεπτικιστή, που δεν είναι πεπεισμένος για κάτι συγκεκριμένο.





Η ταινία : “The Fountain”(Η πηγή της ζωής)





Πρόκειται για την ομώνυμη(2006) του  Darren Aronofsky(σενάριο και σκηνοθεσία), με την εξής υπόθεση :

«Η ταινία μας αφηγείται τρεις ιστορίες, ή μάλλον, την ίδια ιστορία σε τρεις διαφορετικές στιγμές. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τον χρόνο σαν μια λωρίδα χαρτιού που την τυλίγει και οι δύο άκρες τις ενώνονται και σχηματίζουν ένα δαχτυλίδι.

Ένας γιατρός του 21ου αιώνα αναζητά την θεραπεία για τον καρκίνο. Το ενδιαφέρον του είναι άμεσο, καθώς η λατρεμένη του γυναίκα είναι ασθενής.




Η λύση ίσως κρύβεται στον χυμό ενός δέντρου της Κεντρικής Αμερικής. Η σύζυγός του νοιώθει ότι πλησιάζει το τέλος, όμως δε φοβάται. Νοιώθει πλήρης. Για να το εξηγήσει αυτό στον άντρα της, γράφει ένα βιβλίο.





Εκεί, ξεδιπλώνεται μια ιστορία για την Ισπανία του 16ου αιώνα και την βασίλισσα που χρειαζόταν την Πηγή της Ζωής για να νικήσει τους αντιπάλους του Θρόνου.




Ο κονκισταδόρ της θα πάει στις νέες χώρες και θα αναζητήσει το μυστικό της Πηγής στους Μάγιας. Είναι έτοιμος να δώσει και την ζωή του για αυτό το σκοπό.




Στο βιβλίο όμως έχει αφήσει το τελευταίο κεφάλαιο κενό, ζητώντας σαν τελευταία επιθυμία να ολοκληρωθεί από τον γιατρό. Πιστεύει ότι με αυτό τον τρόπο εκείνος θα καταφέρει να δεχτεί το θάνατό της όταν συμβεί.


Παράλληλα, γινόμαστε μάρτυρες του ταξιδιού ενός ναύτη των άστρων στο μέλλον. Είναι ο γιατρός του 21ου αιώνα. Ζει σε μια βιόσφαιρα και κουβαλάει το πιο πολύτιμο φορτίο.




Προορισμός του είναι το χρυσό νεφέλωμα Σιμπάλμπα, το ετοιμοθάνατο αστέρι που οι Μάγιας θεωρούσαν ότι είναι ο Κάτω Κόσμος.».




*Βλ. περισσότερα για την ταινία : http://cine.gr/film.asp?id=708040&page=4



Η επιστήμη : ο θάνατος είναι μια ασθένεια σαν όλες τις άλλες;


Ο γιατρός βροντοφωνάζει κάποια στιγμή στην ταινία : «Ο θάνατος είναι μια ασθένεια σαν όλες τις άλλες. Και εγώ θα βρω το γιατρικό!».




Ο κεντρικός ήρωας δεν θέλει να δεχτεί ότι μπορεί να χάσει την γυναίκα του, θεωρεί τον θάνατο ασθένεια και θέλει να βρει αντίδοτο. Γίνεται έξαλλος στην ιδέα του θανάτου, και η οργή του τον κάνει να διαπερνά τα όρια του καθωσπρεπισμού και της ευγένειας, ακόμα και προς την πολυαγαπημένη του σύζυγο.




Στη προσπάθεια του να βρει το αντίδοτο του καρκίνου, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα βρίσκεται στα εργαστήρια ερευνών, παρά στο σπίτι.




 Ο σκοπός του είναι, μόνο, να την κρατήσει κοντά του στη ζωή, ρισκάροντας, έτσι, να μην μοιραστεί μαζί της ούτε τις τελευταίες της στιγμές, απουσίες που δεν δικαιολογείς ποτέ στον εαυτό σου, ανεξάρτητα από το σκοπό τους.







Ο φόβος του θανάτου – για την επιστήμη - είναι η μεγαλύτερη ασθένεια απ’ όλες τις άλλες. Είναι ένας φόβος που σε στρέφει στον μεγαλομανή εναγκαλισμό της ίδιας σου της ύπαρξης, του εγώ σου. Και στη ματαιοδοξία, κόντρα στην ολότητα του σύμπαντος, που τα πάντα, μέσα σ’ αυτό, γεννιούνται και πεθαίνουν.




Η επιστήμη, όσο θα λειτουργεί μηχανιστικά, θα βρίσκεται, πάντα, σ’ ένα δρόμο προς κάποιο άγνωστο ελιξήριο(φάρμακο), το οποίο, απλά, θα προσθέτει χρόνια, σε όσους  ποθούν να τα προσθέσουν στη ζωή τους, αφαιρώντας, ταυτόχρονα, τα παραπλανημένα χρόνια της ζωής του, μέσα σε μια διαδικασία, που θα την έβλεπα ως ένα μπούμερανγκ αυτοπαγίδευσης. Σ’ ένα σισύφειο κυνήγι της αιωνιότητας, για μια ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς ημερομηνία λήξης… χίμαιρα…




«Η επιθυμία να ζήσουμε για πάντα υπάρχει βαθιά μέσα στην κουλτούρα μας. Καθημερινά όλος ο κόσμος προσπαθεί να βρει τρόπους που θα τον κάνουν να δείχνει νεότερος», λέει ο Αρονόφσκι. «Οι άνθρωποι προσεύχονται να παραμείνουν νέοι και συχνά αρνούνται ότι ο θάνατος είναι κι αυτός κομμάτι της ζωής. Τα νοσοκομεία ξοδεύουν άπειρα χρήματα για να κρατήσουν ανθρώπους ζωντανούς. Φαίνεται ότι μας απασχολεί τόσο πολύ το πώς θα διατηρήσουμε το σώμα, που ξεχνάμε το πνεύμα. Έτσι, αυτό είναι ένα από τα κεντρικά θέματα που ήθελα να θίξω στην ταινία : Μήπως ο θάνατος είναι που μας κάνει ανθρώπινα όντα κι, αν μπορούσαμε να ζήσουμε για πάντα, τότε θα χάναμε την ανθρωπιά μας;»…







Η θέση του χριστιανισμού : «Το Δέντρο της Ζωής»


Στην ουσία, δεν εξετάζεται στην ταινία, και στην οπτική που θέλω να παρουσιάσω, αλλά, επειδή διέπει όλον τον δυτικό κόσμο, βοηθάει να τον γνωρίζουμε :

«Τι είναι και τι συμβολίζει το "Δέντρο της Ζωής";

Το Δέντρο της Ζωής, «ξύλο της ζωής», αναφέρεται για πρώτη φορά στο Γεν. 2,9 όπου γίνεται αναφορά σε τριών ειδών δέντρα του παραδείσου:

1ον Εκείνα που έχουν βρώσιμους καρπούς.

2ον Το δέντρο που θα συντελούσε στην πνευματική αύξηση του ανθρώπου (ή και στην ολοκληρωτική αποξένωσή του από το θεό) το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού.

3ον Το  δέντρο που θα του χάριζε την αιώνια ζωή. Για το ίδιο δέντρο υπάρχει αναφορά στό Γεν. 3,22.24. Κατά παρόμοιο τρόπο, για να ενθαρρύνει και να υπενθυμίζει στους πρωτόπλαστους τη δυνατότητα της άμεσης μετοχής στην αθανασία, υπήρχε το Δέντρο της Ζωής.

Δεν ήταν ο καρπός του δέντρου που θα παρείχε την αθανασία. Αίτιο της αθανασίας είναι μόνο η θεία βουλή και η εντολή του θεού, που θα δινόταν εφόσον ο άνθρωπος καθιστούσε τον εαυτό του (με την πνευματική άσκηση που του παρείχε το Δέντρο της Γνώσης) έτοιμο να δεχτεί τη θεία αυτή δωρεά.

Η εικόνα του «ξύλου της ζωής» επανέρχεται στην Αποκάλυψη. Στο 2,7 ο καρπός του δίνεται πρός βρώση σ’ όποιον νικήσει καί εξασφαλίζει τη θεραπεία όλων των εθνών στο 22,2.14.»(Βλ. http://orthodoxanswers.gr/%CE%A4%CE%AF-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B9-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84/).






Η μυθολογία των Μάγιας






Από το σενάριο της ταινίας :

«Ο Πρώτος Πατέρας είναι ο Πρώτος Άνθρωπος. Θυσιάστηκε για να φτιάξει τον κόσμο. Το Δέντρο της Ζωής έχει ρίζες μέσα του. Το σώμα του έγινε ρίζες. Απλώθηκαν και σχημάτισαν τη Γη. Η ψυχή του έγινε κλαδιά που σχημάτισαν τον ουρανό. Έμεινε μόνο το κεφάλι του Πρώτου Πατέρα. Τα παιδιά το κρέμασαν στον ουρανό κι έγινε το Σιμπάλμπα(Xibalba), το νεφέλωμα. Ο θάνατος είναι μια πράξη δημιουργίας.»







Ο Άδης της μυθολογίας των Μάγιας


Από το σενάριο της ταινίας :

«Είναι ένα νεφέλωμα, γύρω από ένα ισχνό άστρο. Γι’ αυτό φαίνετα;ι χρυσό. Οι Μάγιας το λένε Σιμπάλμπα(Xibalba). Ήταν ο Άδης τους. Εκεί πήγαιναν οι νεκρές ψυχές για να ξαναγεννηθούν. Σύντομα θα εκραγεί, θα πεθάνει και θα γεννήσει νέα άστρα. Οι Μάγιας διάλεξαν ένα ετοιμοθάνατο άστρο για Άδη τους. Απ’ όλα τα υγιή φωτεινά σημεία στον ουρανό, βρήκαν αυτό που πεθαίνει…».






Θάνατος : δρόμος προς το δέος και πράξη δημιουργίας






Από το σενάριο της ταινίας :

«Ο Μόζες Μοράλες(ένας ξεναγός), μου είπε για τον πατέρα του που είχε πεθάνει. Δεν ήθελε να το πιστέψει. Είπε ότι αν ξέθαβαν τον πατέρα του δεν θα ’ταν εκεί. Έσπειραν έναν σπόρο πάνω στον τάφο του. Ο σπόρος έγινε δέντρο.






Ο πατέρας του έγινε κομμάτι του δέντρου. Αναπτύχθηκε μέσα στο ξύλο. Μέσα στα άνθη. Κι όταν ένα σπουργίτι έφαγε τον καρπό του δέντρου, ο πατέρας του πέταξε με τα πουλιά.




Είπε, ότι ο θάνατος ήταν ο δρόμος του πατέρα του προς το δέος.».





Τάσος Καραντής

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου