ΝΟΜΟΣ 4000 : όταν η ελληνική πολιτεία τιμωρούσε το Bullying με… Bullying !
Μετά το θλιβερό και τραγικό γεγονός του θανάτου(εξαιτίας του Bullying) του Βαγγέλη Γιακουμάκη, όλοι αγανακτήσαμε για την κατάντια της ελληνικής κοινωνίας της βίας και της σιωπής, αλλά κι αναρωτηθήκαμε για τη «νομοθετική τρύπα» της ατιμωρησίας του Bullying…
Βλ. http://ta-sos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_16.html
Τα γεγονότα είναι τόσο συγκλονιστικά, ώστε, οι διαδικασίες κινήθηκαν άμεσα!
Ειδική διάταξη για το bullying
Όπως πληροφορήθηκα, από χτεσινή ανάρτηση του φίλου μπλόγκερ Παναγιώτη Μούχτερου :
«Ειδική διάταξη για το «μπούλινγκ» (bullying) προστέθηκε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία προβλέπει:
- Πρόκληση βλάβης με συνεχή σκληρή συμπεριφορά. Αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, τιμωρείται με φυλάκιση όποιος με συνεχή σκληρή συμπεριφορά προξενεί σε τρίτον σωματική κάκωση ή άλλη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας.
- Αν το θύμα δεν συμπλήρωσε ακόμη το 18ο έτος της ηλικίας του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και ο δράστης το έχει στην επιμέλεια ή στην προστασία του ή ανήκει στο σπίτι του δράστη ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή που του το έχει αφήσει στην εξουσία του ο υπόχρεος για την επιμέλειά του, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.
- Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος με κακόβουλη παραμέληση των υποχρεώσεών του προς τα προαναφερόμενα πρόσωπα γίνεται αιτία να πάθουν σωματική κάκωση ή βλάβη της σωματικής ή ψυχικής τους υγείας.».
Βλ. https://www.facebook.com/pmuchteros?pnref=friends.search
Εκ πρώτοις, μέχρι να το δούμε στην εφαρμογή του, είναι ένα θετικό βήμα.
Υπήρχε όμως νόμος για το Bullying!
Σήμερα, όμως, η φίλη στιχουργός Λίνα Δημοπούλου, με ανάρτηση της στο χρονολόγιό της, μου θύμισε πως υπήρχε νόμος για το Bullying από το 1958!
Ποιος ήταν αυτός; Τον ξέρουμε όλοι! Αφού έχει τον τίτλο της πασίγνωστης ταινίας του Γιάννη Δαλιανίδη «ΝΟΜΟΣ 4000»(1962)!
Η ομώνυμη ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη παρουσιάζει το νόμο και την εφαρμογή του.
Βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82_4000_%28%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B1%29
Ο νόμος 4000 του 1958
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950, στην Αθήνα, σε περιοχές όπως η Κυψέλη, το Θησείο και το Μεταξουργείο, εμφανίστηκε το φαινόμενο να γιαουρτώνονται άτομα, το οποίο ξεκίνησε από νεαρά άτομα που κατάγονταν από πλούσιες οικογένειες. Οι πρώτοι πυρήνες των νέων που γιαούρτωναν εμφανίστηκαν στις παραπάνω περιοχές.
Με αφορμή τα γεγονότα αυτά, που ήταν, όντως, πράξεις δημόσιου εκφοβισμού, θεσπίστηκε ειδικός νόμος.
Εισηγητής του νομοσχεδίου ήταν ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καλλίας, ο οποίος είχε αναφέρει στη Βουλή πως το νομοσχέδιο αφορούσε αποκλειστικά τους τεντιμπόηδες. Ανέφερε ακόμη ότι δεν συμπεριέλαβε στο νομοθετικό κείμενο «την κακόηχον αυτήν λέξιν, διότι προσπάθησα να εύρω την διατύπωσιν, η οποία αντιστοιχεί κατά την ελληνικήν γλώσσαν...».
O υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα ασφαλείας Ευάγγελος Καλαντζής ήταν αυτός που εφήρμοσε πρώτος το νόμο, δηλώνοντας ότι οι τεντιμπόηδες θα κουρεύονται για παραδειγματισμό.
Κατά συνέπεια, το 1958 έγιναν οι πρώτες συλλήψεις και τιμωρίες αποκαλούμενων «τεντιμπόηδων».
Ο Nόμος 4000 ψηφίστηκε από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1958 και ήταν ο νόμος που καθόριζε την αντιμετώπιση των νεαρών που ήταν γνωστοί ως τεντιμπόης.
Οι «τεντιμπόηδες» εθεωρούντο επικίνδυνοι λόγω της συμπεριφοράς τους, που χαρακτηριζόταν αναιδής και προκλητική από την τότε κυβέρνηση*.
Ποιοι και τι ήταν οι τεντιμπόοις;
Ο όρος «τεντιμπόης» (ή τεντιμπόης) προέρχονταν από την αγγλική λέξη «teddy boy» που περιέγραφε μια συγκεκριμένη νεανική ομάδα της δεκαετίας του '50 στην Αγγλία, με ιδιαίτερη εμφάνιση, που ντυνόταν επιδεικτικά με ακριβά ρούχα. Συνήθως φορούσαν στενά παντελόνια, με ανοιχτόχρωμες κάλτσες, μακριά παλτά, μερικές φορές με βελούδινο γιακά, μεγάλα καστόρινα παπούτσια και αρκετή μπριγιαντίνη στα μαλλιά τους, απ' τα οποία άφηναν να κρέμεται μια «αφέλεια». Καθώς μερικές από τις ομάδες αυτών των νεαρών, χωρισμένοι σε συμμορίες οδηγήθηκαν σε παραβατικές και ρατσιστικές συμπεριφορές, ο όρος σύντομα απέκτησε την σημασία του μοσχαναθρεμμένου και καλοζωισμένου εύπορου ταραξία και αλήτη.
Διαβάστε περισσότερα: Ο Νόμος 4000 περί τεντιμποϊσμού | Πάρε-Δώσε http://www.pare-dose.net/2667#ixzz3Uj236GAy
O πρώτος Έλληνας που διαπομπεύτηκε με το Νόμο 4000 ήταν ο Αντώνης Μαλανδρής
O πρώτος Έλληνας που διαπομπεύτηκε με το Νόμο 4000 ήταν ο Αντώνης Μαλανδρής. Στις 31 Αυγούστου 1958, στον κινηματογράφο «Αελλώ» στην Αθήνα, μαζί με έναν ακόμα φίλο του, το Σωτήρη, έριξαν γιαούρτι εναντίον μιας γυναίκας ονόματι Μαρίας, όταν εκείνοι παρενόχλησαν την κόρη της, όπως έγραψαν οι εφημερίδες.
Ο Τύπος της εποχής χαρακτήρισε τους δύο νεαρούς (15 και 16 ετών) «θρασείς». Από την πλευρά των τότε νεαρών όμως αναφέρθηκε 55 χρόνια μετά ότι το επεισόδιο έγινε κοντά στο σπίτι των νεαρών, στο τέρμα της Κυψέλης και όχι στον κινηματογράφο. Στην «Αελλώ» ένας από τους δύο νεαρούς είχε προσβάλει την έντονη τριχοφυΐα της κυρίας, με αποτέλεσμα η τελευταία να χαστουκίσει τον άλλο νεαρό. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα ακολουθήθηκε από τα παιδιά ως το σπίτι της και οι έφηβοι της έριξαν έναν κεσέ γιαούρτι, που όμως έπεσε πάνω της το μισό.
Οι δύο νεαροί, που είχαν λευκό ποινικό μητρώο, συνελήφθησαν και στις 3 Σεπτεμβρίου 1958 οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα Κυψέλης, όπου κουρεύτηκαν σύρριζα υπό την επίβλεψη του ίδιου του Αστυνομικού Διευθυντή Αθηνών Θεόδωρου Ρακιντζή και εν συνεχεία διαπομπεύτηκαν με πινακίδες στο λαιμό τους και με βίαια συμπεριφορά από την αστυνομία (στις φωτογραφίες στον Τύπο φαίνεται ένα όργανο της τάξης να τραβά από το αυτί έναν από τους νεαρούς).
Μάλιστα η μεταγωγή τους στον εισαγγελέα Βουρνά έγινε με τρόλεϊ, για πρώτη ίσως φορά στα αστυνομικά χρονικά.
Έπειτα από αυτούς, η υπόθεση των οποίων δεν εκδικάστηκε έπειτα από συμβιβασμό (αποσύρθηκε η μήνυση), ακολούθησαν πολλοί άλλοι νεαροί, αρκετοί εκ των οποίων φαίνεται να μην είχαν διαπράξει τα αδικήματα για τα οποία κατηγορούνταν αλλά απλώς να είχαν χαρακτηριστεί «αλητομπόηδες». Όπως φαίνεται από φωτογραφίες της εποχής, σταδιακά το κούρεμα γινόταν με ατιμωτικό τρόπο, «κατά τόπους εν χρω», όπως καταδεικνύει σχετική φωτογραφία του 1959 (του Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου)*.
ΝΟΜΟΣ 4000 :όταν η ελληνική πολιτεία τιμωρούσε το Bullying με… Bullying !
Με βάση το νόμο, τιμωρούνταν όσοι προέβαιναν σε πράξεις εξύβρισης. Η αστυνομία συνελάμβανε όσους νεαρούς θεωρούσε ότι διέπρατταν εξύβριση, και τους οδηγούσε στο κρατητήριο, όπου γινόταν σε αυτούς κούρεμα με την ψιλή, τους έσκιζαν τα παντελόνια και εν συνεχεία τους περιέφεραν στο δρόμο εξευτελίζοντάς τους. Ο νόμος δέχτηκε έντονη κριτική γιατί προήγαγε τη διαπόμπευση. Επίσης, όριζε ότι θα ασκούνταν δίωξη και εναντίον των γονέων των ανήλικων ταραξιών. Τα αστυνομικά όργανα είχαν πολύ μεγάλη ευχέρεια να ορίσουν το τι συνιστούσε εξύβριση, και αυτό οδήγησε στην κακοποίηση και διαπόμπευση πολλών νεαρών. Σήμερα, αρκετοί συγκρίνουν τους «αλητομπόηδες» όπως αναφέρονταν στον Τύπο, με τους «αγανακτισμένους».
Ο Νόμος 4000 άρχισε να εφαρμόζεται στις 3 Σεπτεμβρίου του 1958, όταν τέσσερις νεαροί που είχαν κατηγορηθεί για πράξεις εξύβρισης, διαπομπεύτηκαν στους δρόμους της Αθήνας, κουρεμένοι σύρριζα και δεμένοι με χειροπέδες, με έναν από αυτούς να φέρει πινακίδα που έγραφε :«Είμεθα τεντυ-μπόυς και πετάξαμε γιαούρτι κατά γυναικός»*.
Αντιδράσεις για το νόμο
Σταδιακά, «τέντιμπόηδες» αποκαλούνταν από τον Τύπο και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και πυροδοτήθηκαν αντιδράσεις για το νόμο. Στις 10 Απριλίου 1964, δύο νεαροί 19 και 20 ετών συνελήφθησαν σε ζαχαροπλαστείο, μία ημέρα έπειτα από συλλήψεις 15 νεαρών στην πλατεία Συντάγματος (επειδή κυκλοφορούσαν στη Σταδίου τη νύχτα με τα σακάκια τους φορεμένα ανάποδα και κρατώντας πινέλα), επειδή ζωγράφιζε ο ένας στο ξυρισμένο κεφάλι του άλλου καλλιτεχνικά σχήματα με πινέλο. Οι 2 συλληφθέντες τιμωρήθηκαν με κράτηση πέντε ημερών*…
Αναζωπύρωση του νόμου 4000/1958 από τη Χούντα(1967-1974)
Ο νόμος και η ποινή του «εν χρω» κουρέματος επέστρεψε κατά τη διάρκεια της επταετίας, εποχή του κινήματος των μπίτνικς και των χίπις. Με διαταγή του υπουργού Παιδείας Θεοφύλακτου Παπακωνσταντίνου όσοι νεαροί «μπίτνικς» ήταν μακρυμάλληδες και συλλαμβάνονταν από την αστυνομία, θα υφίσταντο κούρεμα εν χρω.
Ο μετέπειτα διοικητής της ΕΣΑ, συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, αποκαλούσε τους νεαρούς Αριστερούς και τους τεντιμπόηδες, «άπλυτους μακρυμάλληδες», «διακονιάρηδες και αποδιοπομπαίους» και όπως έλεγε, ο σκοπός δεν ήταν να τους κόψει τα μαλλιά αλλά «να τους κόψω την νοοτροπίαν, ήτις είναι καταστρεπτική δι’ αυτούς και διά την Ελλάδαν»*.
Κατάργηση του νόμου
Ο νόμος 4000/1958 καταργήθηκε με προσωπική απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου το1983, στο πλαίσιο της γενικότερης διάλυσης της αυταρχικής κληρονομιάς της μετεμφυλιακής περιόδου.
Η τελευταία φορά που εφαρμόστηκε ήταν το 1981 από την κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη*.
*Βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82_4000/1958#cite_note-giaourti-2
Ελληνική πολιτεία και κοινωνία και Bullying
Όλα τα παραπάνω – ιστορικά – για το νόμο 4000/1958, στις μέρες μας φαντάζουν από κωμικά ως τραγελαφικά.
Δείχνουν, όμως, πως οι ρίζες του τέρατος είναι βαθιές στην Ελλάδα, τόσο κοινωνικά, όσο και πολιτειακά, αφού έχουμε ένα τραγικό παράδειγμα μιας πολιτείας, που χρησιμοποιεί την ίδια παραβατική μέθοδο για να καταστείλει μια παραβατική πράξη.
Ο νόμος 4000/1958 ήταν ένας νόμος στη «λογική» του «οφθαλμού αντί οφθαλμού κι οδόντος αντί οδόντος», που σε τίποτα δεν συνάδει με μια δημοκρατική πολιτεία κοινωνικής ευαισθησίας, ισοτιμίας και δικαιοσύνης, όπου ανάλογος πρέπει να είναι κι ο ποινικός της κώδικας.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε καταφέρει ακόμα την πρόληψη, αλλά την – ελλιπή – πυρόσβεση…
Ο θάνατος του Βαγγέλη Γιακουμάκη που συγκλόνισε – για άλλη μια φορά – το πανελλήνιο, ας είναι ο τελευταίος κι ας βάλει, όλους, να ξύσουμε, παρελθόν, ιστορία, νοοτροπίες, νομολογίες, εκπαίδευση, κοινωνικό ιστό, ώστε να μην ξαναδούν τέτοια ζούγκλα και κανιβαλισμό τα μάτια μας σε τούτη τη χώρα.
Μετά το θλιβερό και τραγικό γεγονός του θανάτου(εξαιτίας του Bullying) του Βαγγέλη Γιακουμάκη, όλοι αγανακτήσαμε για την κατάντια της ελληνικής κοινωνίας της βίας και της σιωπής, αλλά κι αναρωτηθήκαμε για τη «νομοθετική τρύπα» της ατιμωρησίας του Bullying…
Βλ. http://ta-sos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_16.html
Τα γεγονότα είναι τόσο συγκλονιστικά, ώστε, οι διαδικασίες κινήθηκαν άμεσα!
Ειδική διάταξη για το bullying
Όπως πληροφορήθηκα, από χτεσινή ανάρτηση του φίλου μπλόγκερ Παναγιώτη Μούχτερου :
«Ειδική διάταξη για το «μπούλινγκ» (bullying) προστέθηκε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία προβλέπει:
- Πρόκληση βλάβης με συνεχή σκληρή συμπεριφορά. Αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, τιμωρείται με φυλάκιση όποιος με συνεχή σκληρή συμπεριφορά προξενεί σε τρίτον σωματική κάκωση ή άλλη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας.
- Αν το θύμα δεν συμπλήρωσε ακόμη το 18ο έτος της ηλικίας του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και ο δράστης το έχει στην επιμέλεια ή στην προστασία του ή ανήκει στο σπίτι του δράστη ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή που του το έχει αφήσει στην εξουσία του ο υπόχρεος για την επιμέλειά του, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.
- Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος με κακόβουλη παραμέληση των υποχρεώσεών του προς τα προαναφερόμενα πρόσωπα γίνεται αιτία να πάθουν σωματική κάκωση ή βλάβη της σωματικής ή ψυχικής τους υγείας.».
Βλ. https://www.facebook.com/pmuchteros?pnref=friends.search
Εκ πρώτοις, μέχρι να το δούμε στην εφαρμογή του, είναι ένα θετικό βήμα.
Υπήρχε όμως νόμος για το Bullying!
Σήμερα, όμως, η φίλη στιχουργός Λίνα Δημοπούλου, με ανάρτηση της στο χρονολόγιό της, μου θύμισε πως υπήρχε νόμος για το Bullying από το 1958!
Ποιος ήταν αυτός; Τον ξέρουμε όλοι! Αφού έχει τον τίτλο της πασίγνωστης ταινίας του Γιάννη Δαλιανίδη «ΝΟΜΟΣ 4000»(1962)!
Η ομώνυμη ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη παρουσιάζει το νόμο και την εφαρμογή του.
Βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82_4000_%28%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B1%29
Ο νόμος 4000 του 1958
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950, στην Αθήνα, σε περιοχές όπως η Κυψέλη, το Θησείο και το Μεταξουργείο, εμφανίστηκε το φαινόμενο να γιαουρτώνονται άτομα, το οποίο ξεκίνησε από νεαρά άτομα που κατάγονταν από πλούσιες οικογένειες. Οι πρώτοι πυρήνες των νέων που γιαούρτωναν εμφανίστηκαν στις παραπάνω περιοχές.
Με αφορμή τα γεγονότα αυτά, που ήταν, όντως, πράξεις δημόσιου εκφοβισμού, θεσπίστηκε ειδικός νόμος.
Εισηγητής του νομοσχεδίου ήταν ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καλλίας, ο οποίος είχε αναφέρει στη Βουλή πως το νομοσχέδιο αφορούσε αποκλειστικά τους τεντιμπόηδες. Ανέφερε ακόμη ότι δεν συμπεριέλαβε στο νομοθετικό κείμενο «την κακόηχον αυτήν λέξιν, διότι προσπάθησα να εύρω την διατύπωσιν, η οποία αντιστοιχεί κατά την ελληνικήν γλώσσαν...».
O υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα ασφαλείας Ευάγγελος Καλαντζής ήταν αυτός που εφήρμοσε πρώτος το νόμο, δηλώνοντας ότι οι τεντιμπόηδες θα κουρεύονται για παραδειγματισμό.
Κατά συνέπεια, το 1958 έγιναν οι πρώτες συλλήψεις και τιμωρίες αποκαλούμενων «τεντιμπόηδων».
Ο Nόμος 4000 ψηφίστηκε από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1958 και ήταν ο νόμος που καθόριζε την αντιμετώπιση των νεαρών που ήταν γνωστοί ως τεντιμπόης.
Οι «τεντιμπόηδες» εθεωρούντο επικίνδυνοι λόγω της συμπεριφοράς τους, που χαρακτηριζόταν αναιδής και προκλητική από την τότε κυβέρνηση*.
Ποιοι και τι ήταν οι τεντιμπόοις;
Ο όρος «τεντιμπόης» (ή τεντιμπόης) προέρχονταν από την αγγλική λέξη «teddy boy» που περιέγραφε μια συγκεκριμένη νεανική ομάδα της δεκαετίας του '50 στην Αγγλία, με ιδιαίτερη εμφάνιση, που ντυνόταν επιδεικτικά με ακριβά ρούχα. Συνήθως φορούσαν στενά παντελόνια, με ανοιχτόχρωμες κάλτσες, μακριά παλτά, μερικές φορές με βελούδινο γιακά, μεγάλα καστόρινα παπούτσια και αρκετή μπριγιαντίνη στα μαλλιά τους, απ' τα οποία άφηναν να κρέμεται μια «αφέλεια». Καθώς μερικές από τις ομάδες αυτών των νεαρών, χωρισμένοι σε συμμορίες οδηγήθηκαν σε παραβατικές και ρατσιστικές συμπεριφορές, ο όρος σύντομα απέκτησε την σημασία του μοσχαναθρεμμένου και καλοζωισμένου εύπορου ταραξία και αλήτη.
Διαβάστε περισσότερα: Ο Νόμος 4000 περί τεντιμποϊσμού | Πάρε-Δώσε http://www.pare-dose.net/2667#ixzz3Uj236GAy
O πρώτος Έλληνας που διαπομπεύτηκε με το Νόμο 4000 ήταν ο Αντώνης Μαλανδρής
O πρώτος Έλληνας που διαπομπεύτηκε με το Νόμο 4000 ήταν ο Αντώνης Μαλανδρής. Στις 31 Αυγούστου 1958, στον κινηματογράφο «Αελλώ» στην Αθήνα, μαζί με έναν ακόμα φίλο του, το Σωτήρη, έριξαν γιαούρτι εναντίον μιας γυναίκας ονόματι Μαρίας, όταν εκείνοι παρενόχλησαν την κόρη της, όπως έγραψαν οι εφημερίδες.
Ο Τύπος της εποχής χαρακτήρισε τους δύο νεαρούς (15 και 16 ετών) «θρασείς». Από την πλευρά των τότε νεαρών όμως αναφέρθηκε 55 χρόνια μετά ότι το επεισόδιο έγινε κοντά στο σπίτι των νεαρών, στο τέρμα της Κυψέλης και όχι στον κινηματογράφο. Στην «Αελλώ» ένας από τους δύο νεαρούς είχε προσβάλει την έντονη τριχοφυΐα της κυρίας, με αποτέλεσμα η τελευταία να χαστουκίσει τον άλλο νεαρό. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα ακολουθήθηκε από τα παιδιά ως το σπίτι της και οι έφηβοι της έριξαν έναν κεσέ γιαούρτι, που όμως έπεσε πάνω της το μισό.
Οι δύο νεαροί, που είχαν λευκό ποινικό μητρώο, συνελήφθησαν και στις 3 Σεπτεμβρίου 1958 οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα Κυψέλης, όπου κουρεύτηκαν σύρριζα υπό την επίβλεψη του ίδιου του Αστυνομικού Διευθυντή Αθηνών Θεόδωρου Ρακιντζή και εν συνεχεία διαπομπεύτηκαν με πινακίδες στο λαιμό τους και με βίαια συμπεριφορά από την αστυνομία (στις φωτογραφίες στον Τύπο φαίνεται ένα όργανο της τάξης να τραβά από το αυτί έναν από τους νεαρούς).
Μάλιστα η μεταγωγή τους στον εισαγγελέα Βουρνά έγινε με τρόλεϊ, για πρώτη ίσως φορά στα αστυνομικά χρονικά.
Έπειτα από αυτούς, η υπόθεση των οποίων δεν εκδικάστηκε έπειτα από συμβιβασμό (αποσύρθηκε η μήνυση), ακολούθησαν πολλοί άλλοι νεαροί, αρκετοί εκ των οποίων φαίνεται να μην είχαν διαπράξει τα αδικήματα για τα οποία κατηγορούνταν αλλά απλώς να είχαν χαρακτηριστεί «αλητομπόηδες». Όπως φαίνεται από φωτογραφίες της εποχής, σταδιακά το κούρεμα γινόταν με ατιμωτικό τρόπο, «κατά τόπους εν χρω», όπως καταδεικνύει σχετική φωτογραφία του 1959 (του Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου)*.
ΝΟΜΟΣ 4000 :όταν η ελληνική πολιτεία τιμωρούσε το Bullying με… Bullying !
Με βάση το νόμο, τιμωρούνταν όσοι προέβαιναν σε πράξεις εξύβρισης. Η αστυνομία συνελάμβανε όσους νεαρούς θεωρούσε ότι διέπρατταν εξύβριση, και τους οδηγούσε στο κρατητήριο, όπου γινόταν σε αυτούς κούρεμα με την ψιλή, τους έσκιζαν τα παντελόνια και εν συνεχεία τους περιέφεραν στο δρόμο εξευτελίζοντάς τους. Ο νόμος δέχτηκε έντονη κριτική γιατί προήγαγε τη διαπόμπευση. Επίσης, όριζε ότι θα ασκούνταν δίωξη και εναντίον των γονέων των ανήλικων ταραξιών. Τα αστυνομικά όργανα είχαν πολύ μεγάλη ευχέρεια να ορίσουν το τι συνιστούσε εξύβριση, και αυτό οδήγησε στην κακοποίηση και διαπόμπευση πολλών νεαρών. Σήμερα, αρκετοί συγκρίνουν τους «αλητομπόηδες» όπως αναφέρονταν στον Τύπο, με τους «αγανακτισμένους».
Ο Νόμος 4000 άρχισε να εφαρμόζεται στις 3 Σεπτεμβρίου του 1958, όταν τέσσερις νεαροί που είχαν κατηγορηθεί για πράξεις εξύβρισης, διαπομπεύτηκαν στους δρόμους της Αθήνας, κουρεμένοι σύρριζα και δεμένοι με χειροπέδες, με έναν από αυτούς να φέρει πινακίδα που έγραφε :«Είμεθα τεντυ-μπόυς και πετάξαμε γιαούρτι κατά γυναικός»*.
Αντιδράσεις για το νόμο
Σταδιακά, «τέντιμπόηδες» αποκαλούνταν από τον Τύπο και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και πυροδοτήθηκαν αντιδράσεις για το νόμο. Στις 10 Απριλίου 1964, δύο νεαροί 19 και 20 ετών συνελήφθησαν σε ζαχαροπλαστείο, μία ημέρα έπειτα από συλλήψεις 15 νεαρών στην πλατεία Συντάγματος (επειδή κυκλοφορούσαν στη Σταδίου τη νύχτα με τα σακάκια τους φορεμένα ανάποδα και κρατώντας πινέλα), επειδή ζωγράφιζε ο ένας στο ξυρισμένο κεφάλι του άλλου καλλιτεχνικά σχήματα με πινέλο. Οι 2 συλληφθέντες τιμωρήθηκαν με κράτηση πέντε ημερών*…
Αναζωπύρωση του νόμου 4000/1958 από τη Χούντα(1967-1974)
Ο νόμος και η ποινή του «εν χρω» κουρέματος επέστρεψε κατά τη διάρκεια της επταετίας, εποχή του κινήματος των μπίτνικς και των χίπις. Με διαταγή του υπουργού Παιδείας Θεοφύλακτου Παπακωνσταντίνου όσοι νεαροί «μπίτνικς» ήταν μακρυμάλληδες και συλλαμβάνονταν από την αστυνομία, θα υφίσταντο κούρεμα εν χρω.
Ο μετέπειτα διοικητής της ΕΣΑ, συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, αποκαλούσε τους νεαρούς Αριστερούς και τους τεντιμπόηδες, «άπλυτους μακρυμάλληδες», «διακονιάρηδες και αποδιοπομπαίους» και όπως έλεγε, ο σκοπός δεν ήταν να τους κόψει τα μαλλιά αλλά «να τους κόψω την νοοτροπίαν, ήτις είναι καταστρεπτική δι’ αυτούς και διά την Ελλάδαν»*.
Κατάργηση του νόμου
Ο νόμος 4000/1958 καταργήθηκε με προσωπική απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου το1983, στο πλαίσιο της γενικότερης διάλυσης της αυταρχικής κληρονομιάς της μετεμφυλιακής περιόδου.
Η τελευταία φορά που εφαρμόστηκε ήταν το 1981 από την κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη*.
*Βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82_4000/1958#cite_note-giaourti-2
Ελληνική πολιτεία και κοινωνία και Bullying
Όλα τα παραπάνω – ιστορικά – για το νόμο 4000/1958, στις μέρες μας φαντάζουν από κωμικά ως τραγελαφικά.
Δείχνουν, όμως, πως οι ρίζες του τέρατος είναι βαθιές στην Ελλάδα, τόσο κοινωνικά, όσο και πολιτειακά, αφού έχουμε ένα τραγικό παράδειγμα μιας πολιτείας, που χρησιμοποιεί την ίδια παραβατική μέθοδο για να καταστείλει μια παραβατική πράξη.
Ο νόμος 4000/1958 ήταν ένας νόμος στη «λογική» του «οφθαλμού αντί οφθαλμού κι οδόντος αντί οδόντος», που σε τίποτα δεν συνάδει με μια δημοκρατική πολιτεία κοινωνικής ευαισθησίας, ισοτιμίας και δικαιοσύνης, όπου ανάλογος πρέπει να είναι κι ο ποινικός της κώδικας.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε καταφέρει ακόμα την πρόληψη, αλλά την – ελλιπή – πυρόσβεση…
Ο θάνατος του Βαγγέλη Γιακουμάκη που συγκλόνισε – για άλλη μια φορά – το πανελλήνιο, ας είναι ο τελευταίος κι ας βάλει, όλους, να ξύσουμε, παρελθόν, ιστορία, νοοτροπίες, νομολογίες, εκπαίδευση, κοινωνικό ιστό, ώστε να μην ξαναδούν τέτοια ζούγκλα και κανιβαλισμό τα μάτια μας σε τούτη τη χώρα.
Τάσος Καραντής
